فناوری
چه زمانی بشریت به تمدن نوع یک خواهد رسید؟
چندین روش وجود دارد که بتوانیم پیشرفت تمدن بشری را اندازه‌گیری کنیم. رشد جمعیت، ظهور و سقوط امپراتوری‌ها، توانایی تکنولوژیکی ما برای دستیابی به ژرفای فضا. البته شاید برخی شما معیارهای دیگری هم مد نظرتان باشد: توانایی صلح، افزایش خرد، میزان تبادل اطلاعات، محو سلاح‌های کشتار جمعی، ریشه‌کنی فقر و...
اما یک معیار ساده، محاسبه میزان انرژی مصرفی انسان در هر زمان معین است. با پیشرفت بشریت، توانایی ما در مهار انرژی یکی از مفیدترین شاخص‌های قابل اندازه‌گیری توسعه شده است.
دقیقا همین ایده و معیار، مقیاسی به نام مقیاس کارداشف Kardashev Scale را ایجاد کرده است.
اخترفیزیکدان روسی نیکلای کارداشف این مقیاس را در سال ۱۹۶۴ پیشنهاد کرد. او تمدن‌ها را به ۳ نوع طبقه بندی کرد: سیاره‌ای، ستار‌ه‌ای و کهکشانی.
نوع اول تمدن‌ها می‌توانند انرژی را به میزانی برابر با انرژی‌ای که از ستاره‌شان به آنها می‌رسد، مهار کنند. یعنی آنها فقط همین کسر از انرژی دریافتی را می‌توانند، به دست آورند.
نوع دوم تمدن‌ها می‌توانند انرژی را به میزان کل انرژی ستاره اصلی خود مهار کنند و نوع III می‌توانند انرژی را به میزان کهکشان خود مهار کنند!
بعد کارل سیگن پیشنهاد کرد که مقایس منفصل، تبدیل به مقیاس اندازه‌گیری پیوسته شود.
پس با این حساب ما چه نوع تمدنی هستیم؟
اگرچه ما مقدار زیادی انرژی مصرف می‌کنیم، اما ما حتی تمدن نوع یک هم نشده‌ایم!
به طور متوسط حدود ۱۳۶۰ به هر کیلومتر مربع لایه بالایی جو زمین می‌رسد و بر اساس مقیاس سیگن، نمره ما ۰.۷۳ است.
این برای ما نخستی‌های تکامل یافته بد نیست! اما در عین حال یک سوال جالب را ایجاد می‌کند. آیا امکانش وجود دارد که روزی ما تمدن نوع یک شویم؟
به هر حال، ما نمی‌توانیم تمام نور خورشیدی را که به زمین می‌رسد جذب کنیم و همچنان یک سیاره قابل سکونت داشته باشیم.
این سوال در مقاله ای که اخیراً در arXiv ارسال شده، مورد بررسی قرار گرفته. این مقاله روی سه منبع اصلی انرژی تمرکز کرده: سوخت‌های فسیلی، هسته‌ای و تجدیدپذیر، و رشد بالقوه آنها را در طول زمان محاسبه می‌کند.
از یک طرف، رسیدن به نوع I بسیار آسان به نظر می‌رسد. تولید انرژی را سرلوحه کار خود قرار دهید و در نهایت به آن خواهید رسید. اما هر نوع منبع انرژی محدودیت‌هایی دارد.
سوزاندن روزافزون سوخت‌های فسیلی، می‌تواند منجر به سطحی از تغییرات اقلیمی شود که باعث انقراض کامل تمدن ما شود.
بنابراین این تیم پژوهشی رویکرد ظریف‌تری را اتخاذ می‌کند و محدودیت‌های فیزیکی هر نوع منبع انرژی را تجزیه و تحلیل کرده و آنها را با توجه به نیاز به محدود کردن تغییرات اقلیمی و سطوح آلودگی مصوب کنوانسیون سازمان ملل، متعادل کرده است.
آنها دریافتند که حتی با اعمال محدودیت‌های واقع‌بینانه، ممکن است بشریت واقعا به سطح نوع یک برسد. نکته منفی این است که این امر، دست‌کم تا سال ۲۳۷۱ رخ نخواهد داد!
این لزوما چیز بدی نیست. مقیاس کارداشف ابزاری بسیار گویا برای اندازه گیری مقیاس فناوری بشر است.
درست است که تمدن‌های پیشرفته به انرژی قابل توجهی نیاز دارند، اما شاید تنها معیار این نباشد و توانایی در مصرف بهینه انرژی هم شاخص دیگری باشد.
