قوانین ناگفته ارث در اسلام | ارث دختر دو برابر شد؟

به گزارش ورنداز :

با انواع قوانین ارث در این مطلب آشنا میشوید

قوانین ارث در اسلام 

دنیای قبل از اسلام، برای زن حقوق ارثی مستقل و مسلّمی قائل نبودند، یا اصلاً به او ارث نمی‌دادند یا اگر می‌دادند به‌صورت سهم قطعی و مفروض نبود؛ بلکه احتمال داشت که به‌عنوان وصیت، مالی را برای زن بگذارند. به دیگر عبارت، محرومیت زن از ارث، سنت رایج و حاکم بر ادیان قبل از اسلام بود.[۲] مطابق با قوانین اسلامی، ارث بین فرزندان پسر و دختر به صورت ۲ سهم برای پسر و یک سهم برای دختر تقسیم می‌شود. چنانچه پدر و مادر وارث باشند سهم آن‌ها نیز به صورت ۲ به ۱ خواهد بود. در صورت مرگ پدر و وجود فرزندان و مادر، ارث مادر ۱ قسمت از ۸ قسمت کل دارایی‌ها خواهد بود.[۸]

​قوانین ارث  دین مسیحیت

 

انجیل شریعت و قانون و فقه مستقل و مشخصی را ارائه نکرده و لذا پاپ های کلیسا مسیحیان را به شریعت یهود ارجاع دادند[۹]

قوانین دین زرتشت

 

در اوستا، اشاره ای به ارث زنان نشده‌است. اما در فقه امروزی زرتشتیان، زن، مستحق یک ششم میراث شوهر، و دختر، مستحق نصف سهم پسر از ارث شناخته شده‌است.[۱۰]طبق آیین زرتشت هرگاه ورثه عبارت باشند از زوجه و دو دختر و یک پسر، زوجه سهم معینه خود را از ماترک برداشته و بقیه را نصف جهت ازدواج دو دختران و نصف دیگر بهره پسر خواهد بود اگر مردی با بیوه ای که دارای فرزند است ازدواج کند و از آن زن صاحب اولاد گردد در صورت فوت مرد، نافرزندان او از ماترکش ارث نمی‌برند ولی زن یک سهم و پسران خودش دو سهم و دختران او یک سهم از ماترک او ارث خواهند برد.[۱۱] البته در آیین زرتشتی و در دوره ساسانیان دختری که شوهر دارد واجد این شرایط نیست از ارث محروم است[۱۲]

سهم الارث ورثه طبقه اول

حتما شما هم می‌دانید که سهم الارث هر یک از وراث با هم دیگر برابر نیست. برای مثال فرض کنید در طبقه اول هیچ ورثه‌ای حضور ندارد. در طبقه دوم هم پدر بزرگ هم مادر بزرگ و هم خواهر و برادر حضور دارند. سهم الارث این افراد با یک دیگر متفاوت است. چنانچه وراث در مورد میزان سهم الارث خود به مشکل بر بخورند، پلمپ ملک ورثه‌ای انجام خواهد شد تا دادگاه به موضوع رسیدگی کند.

 

 

وراثی که در طبقه اول حضور دارند را در عنوان‌های قبلی نام بردیم. اگر متوفی دارای همسر باشد، ایشان هم از نظر اولویت در طبقه اول قرار دارد.  می‌توانیم با یک مثال سهم الارث همه وراث را برای شما توضیح دهیم. فرض کنید میزان اموال به جا مانده از متوفی به ارزش دو میلیارد و چهارصد میلیون تومان باشد. (۲,۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان)شوهر تنها وارث باشد

زمانی که شوهر تنها وارث متوفی باشد. در این صورت تمام اموال متوفی در یک دوم ضرب می‌شود. مانده ماترک متوفی مجددا به زوج رد می‌شود. یعنی چون شوهر تنها وارث متوفی هست بقیه اموال هم به ایشان می‌رسد.

 

خانم تنها وارث باشد

شرایطی که وارث فقط زوجه باشد. ماترک متوفی در عدد یک چهارم ضرب می‌شود. از عدد گفته شده دو میلیارد و چهارصد مبلغ ۶۰۰ میلیون به زوجه می‌رسد. بقیه ماترک تحت هیچ شرایطی به خانم نمی‌رسد حتی زمانی که تنها وارث باشد.

پدر تنها وارث باشد

زمانی که وارث فقط پدر متوفی باشد. در این حالت تمام ارث متوفی به پدر ایشان می‌رسد.

مادر تنها وارث باشدسهم الارث ورثه طبقه اول زمانی که مادر تنها ورثه باشد، به این صورت است که مبلغ ماترک متوفی در عدد یک سوم ضرب می‌شود. با مثال بالا مبلغ ۸۰۰ میلیون تومان به مادر می‌رسد و بقیه اموال هم با فرض اینکه مادر تنها وارث باشد به ایشان می‌رسد.

پدر و مادر تنها وارث باشند

 

میزان سهم الارث پدر و مادر زمانی که تنها وراث باشند. در این حالت مبلغ کل ارث متوفی در یک سوم ضرب و سهم مادر مشخص می‌شود. سپس سهم الارث مادر از کل مبلغ ارث کسر می‌شود و مبلغ به جا مانده به پدر می‌رسد.

دختر تنها وارث متوفی باشدشرایطی که متوفی فقط یک دختر داشته باشد، مبلغ کل ماترک در یک دوم ضرب و سهم دختر مشخص می‌شود و ماترک به جا مانده نیز مجدد به دختر می‌رسد. حتی زمانی که متوفی چند دختر داشته باشد هم با همین فرمول محاسبه می‌شود و ماترک به تساوی بین دختران تقسیم می‌شود.

پسر تنها وارث متوفی باشد

وقتی متوفی یک یا چند پسر دارد در این صورت تمام ماترک بین فرزندان پسر به تساوی تقسیم می‌شود.

پسر و دختر جز وراث باشند

زمانی که وارث یک دختر و یک پسر باشد پس پسر به میزان دو برابر دختر ارث می‌برد. با مثال بالا مبلغ ۸۰۰ میلیون تومان به دختر و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به فرزند پسر می‌رسد.پدر و دختر وراث باشند

شرایطی که متوفی یک پدر و یک دختر داشته باشد، مبلغ کل ماترک در یک ششم ضرب می‌شود و سهم‌الارث پدر مشخص می‌شود. همچنین عدد کل ماترک در یک دوم ضرب و سهم الارث دختر مشخص می‌شود. بقیه اموال مانده به نسبت سه به یک بین پدر و دختر تقسیم می‌شود.

با توجه به مثال بالا سهم پدر ۶۰۰ میلیون تومان و سهم دختر یک میلیارد و هشتصد میلیون تومان است. وقتی وراث متوفی فقط مادر و دختر باشد در این صورت مانند فرمول بالا محاسبه می‌شود.

 

پدر، مادر و دختر وارث باشند

وقتی وراث پدر، مادر و یک دختر باشند به میزان یک ششم به پدر، یک ششم به مادر و یک دوم به دختر می‌رسد. بقیه ماترک هم بین این سه نفر تقسیم می‌شود. سه سهم برای دختر و پدر و مادر هر کدام یک سهم. با مثال بالا مبلغ ۴۸۰ میلیون به پدر، ۴۸۰ میلیون به مادر و یک میلیارد و ۴۴۰ میلیون به دختر می‌رسد. سهم الارث ورثه طبقه اول

پدر، مادر و شوهر وارث باشند

زمانی که وراث متوفی پدر، مادر و شوهر باشند، در این صورت ماترک متوفی در یک دوم ضرب و سهم شوهر مشخص می‌شود. ماترک در یک سوم ضرب و سهم مادر مشخص می‌شود. اموال باقی مانده به پدر می‌رسد. با مثال بالا یک میلیارد و دویست میلیون به شوهر، ۸۰۰ میلیون به مادر و ۴۰۰ میلیون به پدر می‌رسد.شوهر و دختر وارث باشند

وراث شوهر و یک دختر باشند، ماترک متوفی در یک چهارم ضرب و سهم شوهر حساب می‌شود. در یک دوم ضرب و سهم دختر محاسبه می‌شود. ماترک باقی مانده به دختر تعلق می‌گیرد. (زمانی که چند دختر و شوهر جز وراث باشند هم مانند این فرمول محاسبه می‌شود)

خانم (همسر) و دختر وارث باشند

سهم الارث ورثه طبقه اول در حالتی که همسر (خانم) و دختر جز تنها وراث متوفی باشند، ماترک متوفی در یک هشتم ضرب و سهم خانم حساب می‌شود. بقیه اموال به جا مانده به دختر (یا دختران) تعلق می‌گیرد. با مثال بالا سهم خانم ۳۰۰ میلیون تومان می‌شود.شوهر، دختر و پدر وراث باشند

وقتی که شوهر، دختر و پدر متوفی جز وراث ایشان باشند، ماترک در یک ششم ضرب و سهم پدر مشخص می‌شود. ماترک در یک چهارم ضرب و سهم شوهر محاسبه می‌شود.

سپس در یک دوم ضرب و سهم دختر حساب می‌شود. بقیه اموال به جا مانده بین پدر و دختر متوفی تقسیم می‌شود. با مثال بالا مبلغ ۴۵۰ میلیون به پدر، یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون به دختر و ۶۰۰ میلیون به شوهر تعلق می‌گیرد.

خانم، پدر و دختر وارث باشند

اگر وراث متوفی شامل همسر (خانم)، پدر و یک دختر باشد، ماترک در یک هشتم ضرب و ارث خانم مشخص می‌شود، سهم پدر در یک ششم ضرب می‌شود. و سهم دختر در یک دوم ضرب می‌شود. مابقی ماترک بین پدر و دختر تقسیم می‌شود. سهم خانم ۳۰۰ میلیون تومان، سهم دختر یک میلیارد و ۵۷۵ میلیون تومان و سهم پدر ۵۲۵ میلیون تومان می‌شود.وراث شوهر، پدر، مادر و پسر باشند

سهم الارث ورثه طبقه اول زمانی که شوهر، پدر، مادر و پسر تنها وراث متوفی باشند، ماترک در یک چهارم ضرب و سهم شوهر مشخص می‌شود. سهم پدر و مادر هر کدام یک ششم از کل ماترک هست.

ما بقی ماترک سهم پسر متوفی است. بر اساس مثال بالا مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان به شوهر، پدر و مادر هر کدام ۴۰۰ میلیون تومان و سهم پسر یک میلیارد تومان می‌شود.

وراث خانم، پدر، مادر و همسر باشند

 

اگر همان وراث بالا باشند و فقط به جای آقا، خانم جز وراث باشد، سهم خانم یک هشتم از کل ماترک هست. پس با مثال بالا سهم خانم ۳۰۰ میلیون تومان، سهم پدر و مادر هر کدام ۴۰۰ میلیون تومان و سهم پسر (یا پسران) یک میلیارد و سیصد میلیون تومان است.وراث شامل خانم، پدر، مادر باشند

وراث متوفی شامل خانم، پدر و مادر باشند، سهم زوجه در یک چهارم ضرب می‌شود، سهم مادر در یک سوم ضرب می‌شود و بقیه اموال به پدر متوفی می‌رسد. با مثال بالا مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان به خانم، ۸۰۰ میلیون به مادر و یک میلیارد به پدر تعلق می‌گیرد.

تقسیم ارث فرد مجرد سوال بسیاری از افراد است. طبق قانون مدنی، طبقات ارث مشخص شده و به نسبت درجه نزدیکی به متوفی این طبقات تقسیم‌بندی شده‌اند. طبق این قانون هر کسی که فوت کند و مالی از وی باقی بماند و وارثی هم داشته باشد اموال او باید به نسبت سهم‌شان بین آن‌ها تقسیم شود؛ اما باید دید در مورد ارث فرد مجرد چه قانونی وجود دارد.

تقسیم ارث فرد مجرد

طدر مورد تقسیم ارث فرد مجرد می‌توان گفت که اگر از او اموالی برجا مانده باشد و از وراث طبقه اول پدر و مادر او در قید حیات باشند، ارث وی به سه قسمت تقسیم و یک قسمت را مادر و مابقی سهم پدر خواهد شد و دیگر به خواهر و برادرها ارثی نخواهد رسید.

اما اگر پدر و مادر در زمان حیات فرزند پسر در قید حیات نباشند اموال او به نسبت برادرها دو برابر خواهرها بین آن‌ها تقسیم می‌شود و در صورت فوت خواهر و برادر اموال به خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها به همان نسبت برادرزاده‌ها دو برابر خواهرزاده‌ها خواهد رسید.در تقسیم ارث فرد مجرد چه پسر و چه دختر به علت نبود همسر و فرزندان اموال به خانواده به نسبت خویشاوندی آن‌ها خواهد رسید و در صورت نبود همه‌ افراد یک طبقه، ارث به طبقه بعد منتقل خواهد شد. این تقسیم در مورد ارث دختر و پسر مجرد فرقی نخواهد داشت.

اگر فرد مجردی فوت کند و وراث او فقط پدر یا مادر وی باشند همه اموال به وی خواهد رسید و دیگران ارثی از وی نخواهند برد. قانون بیان می‌دارد که حقوق و مزایایی که فرد متوفی مجرد داشته در صورت حیات پدر و مادر به آن‌ها خواهد رسید.

سهم ارث ورثه و کسانی که ارث میبرند

بعد از اینکه فردی فوت میکند رابطه وی با اموالش قطع می شود و به طور قهری و غیرارادی اموال و ماترک متوفی به ورثه تعلق می گیرد و به اصطلاح به ارث می رسد. ورثه و کسانی که ارث می برند به خویشاوندانی گفته می شود که از نزدیک ترین درجه و طبقه شروع می شوند و تا دور ترین درجات خویشاوندی مثل عموها و عمه ها و دایی ها و خاله ها و فرزندان آنها و فرزندان فرزندان آنها پیش می رود.نکته مهم اینکه وجود هر درجه از خویشاوندان، خویشاوندان بعد را از ارث محروم می کند و به تعبیر و اصطلاح حقوقی حاجب است. به طور مثال در صورت وجود فرزند برای متوفی خواهرها و برادرهای وی ارث نمی برند و در صورت وجود پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ ارث نمی برند و همین طور الی آخر.در ادامه این مطلب تلاش شده است که با بیان کلیات مقررات ارث سهم هر کدام از ورثه در فروض مختلف محاسبه شود به نحوی که مخاطب با مطالعه این مطلب بتواند سهم کلیه ورثه را محاسبه نماید.مثلا سهم دختر، پسر، مادر، پدر و همسر از ارث و اموال باقی مانده از متوفی. برای اطلاع از میزان سهم ارث ورثه توصیه میشود مطلب زیر را مطالعه کرده و در صورت نیاز جهت مشاوره حضورا مراجعه نمایید.طبقات ارث - درجات ارث - سهم ورثه از ماترک

 

افرادی که با متوفی قرابت نسبی (مانند فرزند) یا قرابت سببی (مانند زوج یا زوجه) دارند، با توجه به درجه و قرابت (نزدیکی) در طبقات مختلفی قرار می گیرند که با توجه به طبقه و جایگاهشان میزان سهم الارث هر یک متفاوت خواهد بود.

 

کسانی که  به موجب نسب (پیوند خونی) ارث می برند : 

این افراد با توجه به درجه نزدیکیشان نسبت به متوفی در سه طبقه قرار می گیرند :

1) پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد

2) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها

3) اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنهاطبقه اول وراث :                          

طبقه اول وارث عبارتند از ؛ فرزندان، نوه ها، پدر و مادر

میزان سهم الارث پدر و مادر : همانطور که ملاحظه می شود از آنجا که پدر و مادر در طبقه اول قرار دارند در صورت فوت متوفی در هر صورت سهمی از ارث به جای مانده از فرزند خود که فوت شده خواهند برد اما میزان این سهم الارث در صورت وجود اشخاص دیگر که در طبقه اول و در کنار او قرار دارند متفاوت می شود.

اگر برای متوفی اولاد (فرزند) یا اولاد اولاد (نوه) از هر درجه که باشد موجود نباشد : هر یک از ابوین در صورت انفراد تمام ارث را می برد.

اگر پدر و مادر میت هر دو زنده باشند مادر یک ثلث (یک سوم) و پدر دو ثلث (یک سوم) می برد.اگر برای متوفی اولاد یا اولاد اولاد از هر درجه که باشد موجود نباشد، اگر پدر و مادر میت هر دو زنده باشند ولی مادر حاجب( شخصی از طبقات دیگر که میزان سهم ارث مادر را کمتر می کند ) داشته باشد، سدس (یک ششم) از ترکه متعلق به مادر است و بقیه مال پدر است.

 

حاجبان مادر در این فرض که با وجود آنها مادر از بردن بیش از سدس (یک ششم) ترکه محروم می شود به شرح ذیل هستند: ( لازم به ذکر است این حاجبان چون در طبقات بعدی هستند به دلیل وجود مادر و پدر ارثی نمی برند )

نکته : حاجب به کسی گفته میشود که با وجود او در یک طبقه، طبقه بعد، ارث نمیبرد. در صورت وجود چهار شرط میزان سهم الارث مادر سدس ترکه خواهد بود و باقی آنچه می ماند سهم الارث پدر راتشکیل می دهد.

اولا : لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند.

ثانیا : پدر آنها زنده باشد.

ثالثا : از ارث ممنوع نباشند مگر به سبب قتل

رابعا : وراث یا خویشاوندان ابوینی ( پدر و مادری) یا ابی (پدری)  تنها باشند.

هرگاه متوفی اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد : در اینصورت ابوین میت از بردن بیش از یک ثلث (دو سوم) محروم می شوند مگر در صورتی که پدر و مادر متوفی هر دو موجود باشند با یک دختر که فرض پدر و مادر ثلث (یک سوم) ترکه خواهد بود و فرض دختر نصف خواهد بود و چون در صورت تقسم ترکه چیزی اضافه خواهد ماند مابقی بینشان به نسبت فرضشان تقسیم می شود مگر اینکه مادر حاجب ( که خواهر و برادر متوفی هستند، لا اقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر که از ارث محروم نباشند مگر به سبب قتل و ابوینی (پدر و مادری) یا ابی (پدری)  تنها باشند و پدر آنها زنده بشد ) داشته باشد که در این صورت مادر از مابقی چیزی ارث نمی برد.هر گاه متوفی اولاد (فرزند) یا اولاد اولاد (نوه) داشته باشد : در اینصورت هر گاه پدر یا مادر متوفی یا هر دو ابوین (پدر و مادری) او موجود باشند با چند دختر فرض تمام دخترها دو ثلث (یک سوم) ترکه خواهد بود که بالسویه بین آنها تقسیم می شود و فرض هر یک از پدر و مادر یک سدس (یک ششم) و مابقی بین تمام ورثه به نسبت فرض آنها تقسیم ی شود مگر اینکه مادر حاجب( که خو هر و برادر متوفی هستند، لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهرکه از ارث محروم نباشند مگر به سبب قتل و ابوینی (پدر و مادری) یا ابی (پدری)تنها باشند و پدر آنها زنده باشد )داشته باشد که در اینصورت مادر از مابقی چیزی به ارث نمی برد.میزان سهم الارث اولاد :

اگر فرزند متوفی دختر باشد :

اگر دختر فرزند منحصر باشد به همراه پدر و مادر متوفی، نصف ترکه را خواهد برد و مابقی با توجه به میزان سهم الارث پدر یا مادر متوفی بین آنها تقسیم می شود.

اگر متوفی دو دختر یا بیش از دو دختر داشته باشد و فرزند پسری هم نداشته باشد دختران دو ثلث (دو سوم) ترکه را به ارث می برند و مابقی با توجه به میزان سهم الارث هر یک در آن طبقه بینشان تقسیم می شود.

اگر وراث متوفی فقط دختر یا دختران باشد بدون وجود وارثی در طبقه اول مثل پدر و مادر، تمام ترکه به دختر یا دختران می رسد.اگر فرزند متوفی پسر باشد :

چنانچه پسر منحصر یا متعدد باشد به  همراه پدر و متوفی چون همگی در طبق اول قرار دارند ارث می برند به اینصورت که سهم الارث پدر و مادر متوفی یک ثلث (یک سوم) ترکه خواهد بود و مابقی به قرابت به فرزند یا فرزندان پسر می رسد که به تساوی بین خودشان تقسیم می کنند.

چنانچه وراث متوفی در طبقه یک فقط پسر یا پسران او باشند و در طبقه اول وارث دیگری نداشته باشد تمام ترکه به پسر یا پسران می رسد

در صورتی که متوفی هم فرزند دختر و هم فرزند پسر به همراه پدر و مادر در طبقه اول داشته باشد، سهم الارث پدر و مادر به دلیل وجود فرزندان یک سوم ترکه خواهد بود. و مابقی بین فرزندان دختر و پسر متوفی تقسیم می شود به این صورت که فرزندان پسر وی دو برابر فرزندان دخترش ارث خواهند برد.