گرفتگی عروق | گرفتگی رگ های قلب
نشانه هایی از گرفتگی رگ های قلب | اگر این نشانه ها را دارید یعنی رگ های قلبتان گرفته است
گرفتگی عروق، تصلب شرایین و آترواسکلروز همگی اصطلاحاتی هستند که به تنگ و سخت شدن عروق قلبی به دلیل رسوب چربی، کلسترول و سایر مواد در دیواره شریان‌های قلبی اشاره دارند. سرخرگ‌ها در حالت طبیعی انعطاف‌پذیر و قابل ارتجاع هستند، اما با گذشت زمان، دیواره آن‌ها ممکن است بر اثر تجمع پلاک‌های چربی سخت شود و انعطاف‌پذیری اولیه خود را از دست دهند.
گرفتگی عروق، تصلب شرایین و آترواسکلروز همگی اصطلاحاتی هستند که به تنگ و سخت شدن عروق قلبی به دلیل رسوب چربی، کلسترول و سایر مواد در دیواره شریان‌های قلبی اشاره دارند. سرخرگ‌ها در حالت طبیعی انعطاف‌پذیر و قابل ارتجاع هستند، اما با گذشت زمان، دیواره آن‌ها ممکن است بر اثر تجمع پلاک‌های چربی سخت شود و انعطاف‌پذیری اولیه خود را از دست دهند.
افرادی که چربی رگهاشون رو گرفته، این حالو دارن
همچنین این رسوبات باعث تنگ شدن تدریجی و در نهایت گرفتگی عروق می‌شوند. با توجه به اهمیت موضوع گرفتگی عروق و تأثیر آن در بروز سکته قلبی این مقاله به‌طور کامل به گرفتگی رگ قلب اختصاص یافته است.
علائم گرفتگی رگ‌های بدن چیست؟
گرفتگی عروق اگر خفیف باشد معمولاً علامتی ندارد اما زمانی که یک سرخرگ آن‌قدر باریک شود که قادر به ارسال خون کافی به اندام‌ها نباشد علائم بروز می‌کنند. بعضی اوقات یک لخته خون به‌طور کامل جریان خون در رگ باریک شده را مسدود می‌کند و منجر به حمله قلبی یا سکته می‌شود. علائم گرفتگی عروق متوسط تا شدید بستگی به این دارد که کدام شریان و در کدام اندام تحت تأثیر قرار گرفته است.
رگ‌های قلب
دیواره‌های قلب ماهیچه‌های ضخیمی هستند که خون را به سراسر بدن پمپاژ می‌کنند. این عضلات با دریافت سیگنال‌های الکتریکی، تقریباً یک‌بار در ثانیه منقبض می‌شوند. برای اینکه خون به‌آرامی و در جهت درست آن در بدن جریان داشته باشد دریچه‌های داخل قلب بسیار منظم و به‌موقع باز و بسته می‌شوند. در ریه‌ها خون غنی از اکسیژن به سمت چپ قلب می‌رود و از آنجا به سایر نقاط بدن پمپ می‌شود. در بافت‌ها اکسیژن به سلول‌ها تحویل و دی‌اکسیدکربن توسط خون جمع‌آوری می‌شود و به سمت راست قلب بازمی‌گردد و سپس آن را به ریه‌ها پمپاژ می‌کند تا دی‌اکسیدکربن از طریق بازدم دفع شود.مانند هر عضله دیگری در بدن، عضله قلب نیز نیاز به خون‌رسانی مناسب دارد. عروق کرونر تأمین‌کننده خون عضله قلب هستند. عروق کرونر درواقع اولین شریان‌هایی هستند که از شریان بزرگ آئورت منشعب می‌شوند. شریان آئورت خون غنی از اکسیژن را از بطن چپ قلب به تمام نقاط بدن انتقال می‌دهد. شریان کرونر راست عمدتاً ماهیچه بطن راست قلب را تأمین می‌کند و شریان کرونر چپ به دو قسمت تقسیم می‌شود و سایر عضله قلب را تأمین می‌کند. همچنین شریان‌های کرونر اصلی به شاخه‌های کوچک‌تری منشعب می‌شوند تا تمام ماهیچه‌های قلب را تأمین کنند.
گرفتگی عروق کرونری
بیماری عروق کرونر (CAD) شایع‌ترین نوع بیماری قلبی در جهان است که گاهی اوقات به آن بیماری ایسکمیک قلب نیز گفته می‌شود. گرفتگی عروق کرونر عامل اصلی حمله قلبی است بنابراین پیشگیری از آن از اقدامات مهمی است که هر شخص بایستی در زندگی خود به آن توجه کند. گرفتگی عروق کرونری در اثر تجمع چربی در دیواره رگ‌هایی که خون را به عضله قلب (عروق کرونر) می‌رسانند، ایجاد می‌شود.رسوب چربی باعث تشکیل پلاک‌هایی از جنس کلسترول و سایر مواد در دیواره رگ‌ها می‌شود. این انباشتگی منجر به باریک شدن رگ در طول زمان شده و می‌تواند به‌طور نسبی یا به‌طور کامل جریان خون را مسدود کند (فرآیند آترواسکلروز). به دلیل سبک زندگی نامناسب در دنیای صنعتی ازجمله کم‌تحرکی و مصرف فست فودها، گرفتگی رگ‌های قلب در حال تبدیل‌شدن به یک معضل جهانی است.
علائم گرفتگی رگ قلب
اگر انسداد عروق در قلب شکل گرفته باشد، علائمی مانند فشار و درد قفسه سینه بروز می‌کند.
علائم گرفتگی رگ در مغز
اگر در شریان‌های منتهی به مغز گرفتگی رخ دهد، علائم و نشانه‌هایی مانند بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در دست و پا، مشکل در تکلم، از دست دادن موقت بینایی، یا افتادگی عضلات صورت بروز می‌کند.
گرفتگی رگ‌های دست و پا
اگر گرفتگی عروق در شریان‌های دست و پا رخ دهد، از ویژگی‌های آن درد پا هنگام راه رفتن یا کاهش فشار خون در اندام آسیب‌دیده است.
گرفتگی رگ‌های کلیه
اگر شریان‌های منتهی به کلیه‌ها مسدود شوند، افزایش فشار خون و نارسایی کلیه ظاهر می‌شود.
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان
قبل از حمله قلبی در زنانی که دچار گرفتگی عروق هستند معمولاً علائم هشداردهنده پدیدار می‌شود. این علائم ممکن است چند ساعت و یا چند روز پیش از حمله قلبی احساس شوند. شایع‌ترین علامت هشداردهنده اولیه حمله قلبی در زنان خستگی مفرط و غیرطبیعی است اما اگر به‌صورت کلی به موضوع نگاه کنیم درد قفسه سینه اصلی‌ترین علامت گرفتگی رگ قلب در زنان و مردان به شمار می‌رود. درد قفسه سینه می‌تواند به شکل زیر باشد:
فشار و سنگینی در ناحیه قفسه سینه
سوزش و گاهی بی‌حسی قفسه سینه
احتمال بروز علائم غیرمعمول در زنان بیشتر است ازجمله:
خستگی غیرطبیعی
ضعف شدید
تنگی نفس و تپش قلب
ضربان تند و سرگیجه
حالت تهوع
تعریق ناگهانی و عرق سرد
در صورت مشاهده این علائم یا بدتر شدن آن‌ها بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
علائم گرفتگی رگ قلب در کودکان و نوجوانان
در این قسمت از مقاله به مهم‌ترین علائم مشکلات قلبی در کودکان و نوجوانان اشاره می‌کنیم. البته لازم به ذکر است که بروز این علائم در کودکان و نوجوانان به معنی وجود حتمی مشکلات قلبی نیست و علائم ذکرشده ممکن است به دلایل مختلفی بروز کنند. برای مثال، برخی کودکان به‌طور طبیعی بیشتر عرق می‌کنند و برخی دیگر هنگام خواب تعریق شبانه دارند.
تپش قلب می‌تواند ناشی از مصرف زیاد کافئین و سرگیجه ممکن است ناشی از نوشیدن کم مایعات باشد. بااین‌حال، اگر در کودک و یا نوجوان هر یک از علائم لیست شده بروز کرد بهتر است برای معاینه و اطمینان از سلامتی فرزند خود به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. علائم مشکلات قلبی در کودکان و نوجوانان به‌صورت زیر است:
کودک یا نوجوان قادر به هماهنگی فیزیکی با همسالان خود نیست
نوجوان زودتر از دوستان خود در زمان ورزش دچار تنگی نفس می‌شود
زودتر از سایر نوجوانان در زمان ورزش عرق می‌کند
اطراف لثه و زبان کودک متمایل به رنگ آبی است
زمان ورزش و فعالیت دچار درد قفسه سینه می‌شود
نوجوتن دچار ضربان غیرطبیعی مثل پرش ضربان قلب است
در زمان ورزش دچار سرگیجه می‌شود
علت گرفتگی رگ قلب چیست؟
گرفتگی رگ قلب یک بیماری پیش‌رونده است که به‌صورت چراغ خاموش از همان اوایل کودکی شروع می‌شود. موارد زیر در بروز گرفتگی عروق نقش دارند:
افزایش فشار خون
بالا بودن کلسترول خون
سطح بالای تری گلیسیرید خون
استعمال دخانیات
مقاومت به انسولین، ابتلا به چاقی و دیابت
وجود التهاب مزمن در بدن مانند روماتیسم مفصلی، لوپوس، پسوریازیس یا بیماری التهابی روده
زمانی که فاکتورهای خطر ابتلا به تصلب شرایین در فرد به سطح بالایی برسند، مولکول‌های چربی و سلول‌های سفید خونی به‌تدریج در دیواره عروق جمع می‌شوند. با گذشت زمان رسوبات چربی (پلاک) ساخته‌شده از کلسترول و سلول‌های خونی باعث سخت و باریک شدن دیواره سرخرگ می‌شوند و در نتیجه اندام‌ها و بافت‌های منتهی به شریان مسدود شده، خون کافی دریافت نمی‌کنند.
علاوه بر این، احتمال دارد که پلاک چربی باز شود و کلسترول و سایر رسوبات به جریان خون راه پیدا کنند که باعث لخته شدن خون در رگ و درنهایت منجر به حمله قلبی گردد. یک لخته خون می‌تواند به قسمت‌های دیگر بدن برود و جریان خون سایر اندام‌ها را نیز مسدود کند.
به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic سخت و باریک شدن رگ‌ها فرایندی آهسته و پیش‌رونده است. عوامل خطر در بروز گرفتگی رگ قلب و سایر عروق به شرح زیر است:
افزایش سن
فشار خون بالا
کلسترول بالا
سطوح بالای پروتئین واکنشی C خونی
دیابت
چاقی
آپنه خواب
استعمال سیگار و قلیان
سابقه خانوادگی بیماری قلبی
عدم تحرک و فعالیت بدنی
رژیم غذایی ناسالم
تشخیص گرفتگی رگ قلب
پزشک برای تشخیص گرفتگی عروق ابتدا یک معاینه بالینی انجام می‌دهد و از سوابق پزشکی شما سؤالاتی می‌پرسد. اگر به پزشک عمومی مراجعه کرده باشید پس از معاینه بالینی و تشخیص وجود مشکل قلبی، به یک متخصص قلب و عروق ارجاع داده می‌شوید. بسته به نتایج معاینه بالینی، متخصص قلب و عروق ممکن است یک یا چند آزمایش را تجویز نماید. برخی از این آزمایشات عبارت است از:
الکتروکاردیوگرام (ECG)
این آزمایش همان تست نوار قلب است و طی آن سیگنال‌های الکتریکی قلب ثبت می‌شوند.
اکوکاردیوگرام
در آزمایش اکوکاردیوگرام از امواج صوتی برای آشکار شدن نحوه حرکت خون در شریان‌ها استفاده می‌شود.
آزمایش خون
آزمایش خون جهت بررسی سطح قند و کلسترول تجویز می‌شود. سطح بالای قند خون و کلسترول خطر ابتلا به تصلب شرایین را افزایش می‌دهد. در بعضی موارد، آزمایش پروتئین واکنشی C نیز برای بررسی سطح التهاب شریان‌ها انجام می‌شود.
تست ورزش
اگر علائم و نشانه‌های قلبی در حین فعالیت بدنی ظاهر می‌شوند، پزشک ممکن است تست ورزش را توصیه کند. در این آزمایش درحالی‌که روی تردمیل راه می‌روید پارامترهای قلبی ازجمله فشار خون و ضربان ثبت می‌شوند. ازآنجایی‌که ورزش موجب می‌شود قلب قوی‌تر و سریع‌تر فعالیت کند، تست استرس ورزشی می‌تواند مشکلات مربوط به گرفتگی عروق را به‌خوبی نشان دهد.
سونوگرافی داپلر
پزشک ممکن است از دستگاه سونوگرافی مخصوص (سونوگرافی داپلر) برای اندازه‌گیری فشار خون در نقاط مختلف دست یا پا استفاده کند. این اندازه‌گیری‌ها می‌تواند به پزشک کمک کند تا گستردگی انسداد و همچنین سرعت جریان خون در شریان‌های را تعیین کند.
شاخص مچ پا – بازویی (ABI)
با استفاده از این آزمایش پزشک تشخیص می‌دهد که آیا گرفتگی در شریان‌های پا رخ داده است یا خیر. در طی آزمایش ABI، پزشک فشار خون پا را با فشار خون دست مقایسه می‌کند. تفاوت غیرطبیعی ممکن است نشانه‌ای از بیماری عروق محیطی باشد که معمولاً در اثر تصلب شرایین ایجاد می‌شود.
کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوگرافی
با استفاده از این آزمایش عروق کرونر باریک یا مسدودشده مشخص می‌شوند. در طی آنژیوگرافی، پزشک یک لوله نازک و قابل‌انعطاف (کاتتر) را به رگ خونی وارد می‌کند. سپس یک ماده حاجب (رنگ مخصوص) از طریق کاتتر وارد جریان خون می‌شود. حرکت رنگ در رگ‌ها می‌تواند به تشخیص بخش‌های مسدود شده کمک کند.
اسکن کلسیم کرونری
در این آزمایش رایج که اسکن قلب نیز نامیده می‌شود از تصویربرداری CT برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب استفاده می‌شود. این آزمایش قادر است رسوبات کلسیم را در دیواره شریان‌ها نشان دهد. جواب آزمایش به صورت نمره است. هر چه نمره بالاتر باشد خطر ابتلا به بیماری قلبی بیشتر است. پزشک ممکن است از آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یا توموگرافی با انتشار پوزیترون (PET) برای بررسی عروق استفاده کند. این آزمایشات می‌تواند سخت و باریک شدن عروق و همچنین آنوریسم را نشان دهد.
درمان گرفتگی رگ قلب
اصلاح سبک زندگی مانند برخوردار بودن از یک رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظم، اولین راهکار درمانی برای تصلب شرایین است. اگر پزشک تشخیص دهد که میزان گرفتگی عروق جدی است ممکن است یکی از روش‌های زیر را به‌عنوان راهکار درمانی در نظر بگیرد.
درمان گرفتگی رگ قلب با دارو
داروهای مختلفی برای پاک کردن پلاک‌های چربی و برطرف کردن گرفتگی رگ‌ها طراحی و تولید شده‌اند. در این بخش از مقاله به تعدادی از این داروها اشاره می‌کنیم.
استاتین‌ها و سایر داروهای کاهنده کلسترول: با کاهش مقدار کلسترول بد یا LDL در خون، رسوب چربی در رگ متوقف و یا حتی معکوس می‌شود. داروهای این کلاس دارویی مانند ازتیمایب معمولاً برای کاهش کلسترول، بهبود سلامت عروق و پیشگیری از تصلب شرایین تجویز می‌شوند
رقیق‌کننده‌های خون: از رقیق‌کننده خون می‌توان آسپیرین را نام برد که خطر تجمع پلاکت در شریان‌ها را کاهش داده، تشکیل لخته خون را مهار کرده و در جلوگیری از انسداد بیشتر موثر است
داروهای فشار خون: داروهای درمان فشار خون به معکوس شدن گرفتگی رگ کمکی نمی‌کنند اما در عوض از بروز عوارض مرتبط با گرفتگی عروق پیشگیری می‌کنند. به عنوان مثال، بعضی از داروهای فشار خون در کاهش خطر حمله قلبی موثر هستند
سایر داروها: پزشک ممکن است داروهای دیگری به‌منظور کنترل سایر عوامل زمینه‌ای مانند دیابت که در ابتلا به تصلب شرایین تأثیر دارند، تجویز نماید
روش‌های جراحی برای درمان گرفتگی رگ قلب وجود دارد
گاهی اوقات برای درمان گرفتگی رگ‌ها دارو به‌تنهایی کارساز نیست و به درمان تهاجمی‌تری نیاز است. اگر گرفتگی عروق شدید باشد، پزشک ممکن است یکی از روش‌های زیر را به کار گیرد:
آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری: با استفاده از این روش انسداد شریان‌ها برطرف می‌شوند. در آنژیوپلاستی یک کاتتر که سر آن مجهز به یک بالون است در شریان قرار گرفته و به محل انسداد هدایت می‌شود. با رسیدن بالون به منطقه انسداد و باد شدن آن، شریان باز شود. در صورت نیاز، یک وسیله توری مانند به نام استنت نیز در شریان کار گذاشته می‌شود تا به باز ماندن رگ کمک کند
اندارترکتومی: گاهی پلاک تشکیل‌شده در دیواره یک شریان باید با جراحی اندارترکتومی برداشته شود
درمان با فیبرینولیتیک: اگر شریان توسط لخته خون مسدود شده باشد، پزشک ممکن است از یک داروی حل‌کننده لخته برای تجزیه آن استفاده کند. به داروهای تجزیه‌کننده لخته فیبرینولیتیک می‌گویندجراحی بای پس عروق کرونر: در طی این جراحی که به عمل قلب باز معروف است پزشک یک رگ خونی سالم را از قسمت دیگری از بدن مثل پا جدا می‌کند تا آن را به شریان مسدود شده پیوند بزند و مسیر جریان خون را تغییر دهد
درمان‌های خانگی برای گرفتگی رگ قلب
اصلاح سبک زندگی می‌تواند سهم بزرگی در جلوگیری از پیشرفت گرفتگی عروق، کاهش خطر ابتلا به آن و حتی درمان آن داشته باشد. رعایت نکات زیر در زندگی نقش بسزایی در ارتقای سلامت قلب و عروق و حتی پیشگیری از حمله قلبی دارد.
از دخانیات دوری کنید
سیگار و قلیان از دشمن‌های اصلی سلامت قلب هستند. ترک سیگار و دوری از قلیان بهترین کاری است که می‌توانید برای سالم نگه‌داشتن قلب و عروق خود و در امان ماندن از گرفتگی رگ قلب انجام دهید.
بیشتر ورزش کنید
ورزش منظم جریان خون را بهبود می‌بخشد، فشار خون را تنظیم کرده و خطر ابتلا به تصلب شرایین را کاهش می‌دهد. سعی کنید روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. می‌توان به‌جای آسانسور از پله‌ها بالا رفت و یا در حین تماشای تلویزیون چند حرکات کششی و دراز نشست اجرا کرد.
به وزن مناسب برسید
اگر دچار اضافه وزن و یا چاقی هستید، کم کردن حتی چند کیلو می‌تواند خطر فشار خون و کلسترول بالا که هر دو از عوامل خطر ابتلا به گرفتگی عروق هستند، را کاهش دهد.
غذاهای سالم بخورید
یک رژیم غذایی سالم که سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل باشد و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند قند، چربی‌های اشباع و نمک در آن به کمترین مقدار ممکن برسد، تأثیر قابل‌توجهی در کنترل وزن، تنظیم فشار خون و متعادل نگه‌داشتن کلسترول و قند خون دارد. سعی کنید به‌جای نان سفید از نان سبوس‌دار استفاده کنید. سیب، موز و یا هویج را به‌عنوان میان وعده مصرف کنید. برچسب مواد غذایی بسته‌بندی را به‌منظور بررسی میزان نمک و چربی آن‌ها به‌دقت بخوانید. از چربی‌های مفید و غیراشباع مانند روغن زیتون استفاده کنید.
استرس خود را کاهش دهید
تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مراقبه، یوگا و تکنیک‌های تنفسی را روزانه انجام دهید.
عوارض گرفتگی رگ قلب
رگ‌های قلب اکسیژن و مواد مغذی را برای ماهیچه قلب تأمین می‌کنند و اگر به دلیل تشکیل پلاک چربی جریان خون به عضله قلب کاهش یابد، قلب در انجام وظایف خود دچار اختلال شده و عوارض مختلفی بروز می‌کند. هرچه درصد گرفتگی رگ‌های قلب بیشتر باشد به همان نسبت احتمال ایجاد عوارض نیز بیشتر خواهد بود.
نارسایی قلبی
با گذشت زمان، گرفتگی رگ قلب می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. نارسایی قلبی به این معنی است که قلب قادر به پمپاژ خون کافی در بدن نیست. این عارضه می‌تواند باعث تجمع مایع در ریه‌ها و بروز مشکلات تنفسی، تورم پاها، کبد و شکم شود.
ضربان قلب غیرطبیعی
به ضربان غیرطبیعی قلب آریتمی می‌گویند. قلب هر فرد در حال استراحت به‌طورمعمول حدود ۶۰ تا ۸۰ بار در دقیقه با یک ریتم مشخص و قابل پیش‌بینی می‌تپد. آریتمی‌هایی که به دلیل گرفتگی رگ قلب ایجاد می‌شوند شامل موارد زیر است:
برادی کاردی یا ضربان قلب آهسته
تاکی کاردی یا ضربان قلب سریع
فیبریلاسیون دهلیزی یا ریتم آشفته و نامنظم در دهلیزهای قلب
درد قفسه سینهکاهش جریان خون در شریان‌های کرونر به این معنی است که عضله قلب خون کافی دریافت نمی‌کند و بنابراین برای پمپاژ خون تحت فشار قرار دارد و این روند می‌تواند باعث ایجاد نوعی درد به نام آنژین صدری (درد قفسه سینه) شود.
حمله قلبی
اگر پلاک چربی در یکی از شریان‌های کرونر پاره شود ممکن است منجر به تشکیل لخته خون شود. آسیب عروقی ناشی از لخته تا حد زیادی جریان خون مورد نیاز قلب را مسدود می‌کند و زمینه را برای بروز حمله قلبی مهیا می‌کند. در اثر حمله قلبی اکسیژن‌رسانی به عضله قلب متوقف می‌شود و ممکن است بخشی از بافت قلب کارایی خود را از دست بدهد.
